Het Besluit Begroten en Verantwoorden (BBV) geeft richtlijnen ten aanzien van het opnemen van kengetallen. De kengetallen stellen de gemeenteraad in staat om de financiële positie van de gemeente te beoordelen. Met behulp van kengetallen kan het verloop van de financiële positie van de gemeente Vught over meerdere jaren worden beoordeeld. De wijze van het berekenen van de kengetallen is uniform waardoor de financiële positie van de gemeente Vught kan worden vergeleken met die van andere gemeenten.
De kengetallen stellen de gemeenteraad in staat om de normen vast te stellen voor de sturing van de financiële positie via de meerjarenbegroting. De normen in hun onderlinge samenhang bepalen hoe risicovol het financieel beleid is dat gevoerd wordt. Een afweging die is voorbehouden aan de raad.
Met de kengetallen wordt de raad in staat gesteld het beleid te sturen en te monitoren ten aanzien van:
- De reservepositie;
- De schuldpositie;
- De wendbaarheid en de resterende belastingcapaciteit;
- Het risicobeleid.
Deze aandachtsgebieden vormen met de reëel en structureel sluitende meerjarenbegroting en de planning en control cyclus de pijlers voor de sturing van onze financiële positie.
Solvabiliteit
De solvabiliteitsratio geeft inzicht in de mate waarin het bezit van de gemeente is afbetaald en in staat is aan haar financiële verplichtingen te voldoen. Het betreft het eigen vermogen uitgedrukt in een percentage van het balanstotaal.
Algemene normwaarden bruto schuld | Ratio solvabiliteit |
|---|---|
Weinig tot geen schuld | > 80 % |
Normaal | 30% - 80% |
Voorzichtigheid geboden | 20% - 30% |
Bezit zeer zwaar belast met schuld | 0% - 20% |
Als normaal wordt een ratio tussen de 30 en 80% beschouwd. Voorzichtigheid is geboden bij een ratio tussen de 20 en 30%.
De solvabiliteitsratio voor 2024 bedraagt 30% hetgeen betekent dat de gemeente de financiering van haar bezit relatief normaal met vreemd vermogen heeft gefinancierd. De solvabiliteitsratio wordt met name beïnvloedt door het meerjarige begrotingssaldo.
Schuldquote
De netto schuld weerspiegelt het niveau van de schuldenlast van de gemeente ten opzichte van de eigen middelen. De netto schuldquote geeft een indicatie van de druk van de rentelasten en de aflossingen op de exploitatie.
Hoeveel geleend kan worden is een politieke afweging. Als algemene norm geven we de volgende richtgetallen.
Algemene normwaarden schuldquote | Schuldquote |
|---|---|
Normaal | 0% -100% |
Voorzichtigheid geboden | > 100% |
Zeer hoge schuld | > 130% |
Omdat bij verstrekte leningen er onzekerheid kan bestaan of ze allemaal terug worden betaald wordt ook de netto schuldquote gecorrigeerd voor leningen bepaald. Deze wijkt voor onze gemeente nauwelijks af van de netto schuldquote omdat we beperkt geld hebben doorgeleend.
De nettoschuld positie neemt toe als gevolg van met name de betalingen aan het project Rijksinfra en de investeringen in de onderwijsgebouwen Zuiderbos en de Lichtstraat.
Grondexploitatie
Het kengetal grondexploitatie geeft weer hoe de waarde van de in exploitatie genomen gronden zich verhoudt tot de totale (geraamde) baten. De boekwaarde van de voorraden grond is van belang, omdat deze waarde moet worden terugverdiend bij de verkoop.
Structurele exploitatieruimte
Dit kengetal is van belang om te kunnen beoordelen welke structurele ruimte er is om de eigen lasten te dragen, of welke structurele stijging van de baten of structurele daling van de lasten daarvoor nodig is.
Voor de beoordeling van het structurele en reële evenwicht van de begroting wordt onderscheid gemaakt tussen structurele en incidentele lasten.
Bij incidentele lasten en baten gaat het om eenmalige zaken die zich gedurende maximaal drie jaar voordoen. De structurele exploitatieruimte wordt bepaald door het saldo van de structurele baten en lasten en het saldo van de structurele onttrekkingen en toevoegingen aan reserves te delen door de totale baten.
Op basis van het kengetal blijkt dat er beperkte structurele ruimte is om tekorten of extra lasten binnen de huidige begroting op te vangen. Dit past binnen ons beleid om strak te begroten. Indien nodig is er wel ruimte om het eigen beleid aan te passen en via ombuigingen ruimte vrij te maken.
Belastingcapaciteit
De ruimte die een gemeente heeft om belastingen te verhogen wordt vaak gerelateerd aan de totale woonlasten. Onder woonlasten worden verstaan de OZB, de rioolheffing en de reinigingsrechten voor een woning met gemiddelde waarde in de gemeente. Deze cijfers worden voortaan ook in de jaarlijkse meicirculaire bekend gemaakt voor het jaar t-1.
Het kengetal belastingcapaciteit wordt berekend door de totale woonlasten meerpersoonshuishouden in het begrotingsjaar te vergelijken met het landelijke gemiddelde in het jaar daarvoor. De daling vanaf 2023 hangt samen met een forse stijging van het landelijk gemiddelde. In de tabel vertegenwoordigt de 100% het landelijk gemiddelde.
Conclusie: de lokale lasten liggen in Vught op een relatief hoog niveau.
Voor de rioolheffing en afvalstoffenheffing hanteren we 100% kostendekkendheid.
Algemene conclusie financiële positie
In de meerjarenbegroting 2024 zijn er een aantal ontwikkelingen die onze financiële positie nadrukkelijk beïnvloeden:
- De grote bijdragen van Vught aan de projecten Rijksinfra, Zuiderbos en de Lichtstraat blijven, maar verschuiven wederom in de tijd.
- De ontwikkelingen in de uitkering van het gemeentefonds zorgen vooralsnog voor een positieve invloed door de forse accresontwikkeling. Tegelijkertijd betekent het vastzetten van het accres voor 2026 en het toepassen van de opschalingskorting een nadeel vanaf dat jaar. De herverdeling van het gemeentefonds is verwerkt in deze meerjarenbegroting.
- De inflatie stijgt substantieel en is toegepast conform de uitgangspunten in de Kadernota 2024-2027.
- De rente stijgt en heeft invloed op onze meerjarige exploitatie. Zowel rentestijgingen als grote nieuwe investeringen hebben invloed op de jaarlijkse financieringslasten.
- We reserveren budgetruimte om de afschrijvingslasten, voortvloeiend uit investeringen in onderwijshuisvesting en de eventuele realisatie van sociaal cultureel centrum De Speeldoos, op te vangen. Voor de verduurzaming van gemeentelijke gebouwen is in 2023 een bestemmingsreserve gevormd. Die is nu niet verder aangevuld. Dit doen we op basis van de uit te werken businesscases.
- Ten laste van de begrotingsruimte is in deze meerjarenbegroting jaarlijks € 1.000.000 gereserveerd voor de verbetering van onze financiële positie.
Mede door bovenstaande ontwikkelingen zien we financiële kengetallen solvabiliteit en de schuldpositie die in lijn liggen met ons coalitieakkoord. Ook de reserveposities zijn ruim voldoende. Op te merken is dat over de inzet van diverse reserves nog niet is besloten. Daardoor is dit geen onderdeel van de begrotingscijfers en de financiële kengetallen.
Wij blijven de totale financiële positie kritisch volgen.